Mniej błędów, więcej głosów #30

Brzmią tak samo. Problem zachowania poprawności w mowie nie występuje. Gdy zaś przychodzi do zapisania tych słów, to niestety autokorekta nie zapobiegnie popełnieniu błędu ortograficznego. Trzeba zatem pójść po rozum do głowy i wybrać zapis poprawny - zależnie od znaczenia, w jakim używamy danego słowa.



30. Autokorekta niewiele może, bo jest jeszcze morze


Homofon to z greki wyraz, który brzmi tak samo. Homofonia to identyczność fonetyczna (brzmieniowa) wyrazów, które mają jednak różne znaczenie i odmienną pisownię.

Skupimy się dziś na sprawiających najwięcej trudności homofonach zawierających ż i rz. Pamiętajmy jednak, że homofonia dotyczy również wyrazów z ó i u, h i ch, sz i rz czy d i t.


może - morze

Może to partykuła nadająca wypowiedzi ton przypuszczenia, wahania, ale również przybliżenie wartości liczebnika lub grzecznościowa formę propozycji. Taką formę przyjmuje również czasownik móc w trzeciej osobie liczby pojedynczej.

partykuła możeczasownik móc
Może kupię nowy parasol.Kasia może przygotować prezentację na jutro.
Tych kryminałów przeczytałam może pięć.On nie może tego napisać.
Zjesz może kawałek domowego ciasta?Dziecko nie może bawić się bez opieki rodzica.

Może piszemy przez ż, bo wymienia się ono na g: może bo mogę.
Analogicznie: pomoże - pomogę.

Morze to rzeczownik oznaczający duży akwen wodny wypełniony słoną wodą. Wyróżniamy morza otwarte, śródziemne, przybrzeżne i międzywyspowe. Nazwy poszczególnych mórz zapisujemy wielką literą:
Morze Bałtyckie, Morze Śródziemne, Morze Egejskie, Morze Białe, Morze Czarne.

Morze piszemy przez rz, bo wymienia sie na r: morze bo morski.
Analogicznie: pomorze - pomorski, namorzyny - namorskie.
Można również zamorzyć kogoś głodem. Również wymiana na r. Jednak zamorzyć bo mór.


ważyć - warzyć

Ważyć to czasownik oznaczający tyle co określać ciężar lub mieć określoną masę. Ważyć to również decydować, rozważać różne argumenty.

Waży piszemy przez ż, bo wymienia sie na g: waży bo waga.
Analogicznie: rozważny - rozwaga, odważny - odwaga, przeważyć - przewaga.

Warzyć to czasownik oznaczający tyle co gotować, utrzymywać wrzenie. Przygotowanie piwa to również warzenie, tak samo proces otrzymywania soli z solanki. Dlatego w polszczyźnie mamy warzelnie piwa i warzelnie soli. Możemy również przenośnie nawarzyć piwa - wpędzić siebie lub kogoś w kłopoty.
Mleko, które rozpoczęło już proces kwaszenia, może zwarzyć się pod wpływem wysokiej temperatury. W niektórych regionach mawia się, że mróz (albo upał) zwarzył rośliny. Można mieć również zwarzony (zepsuty) humor.

Warzy piszemy przez rz, bo wymienia sie na r: warzy bo war (wrzątek, współcześnie używanym wyrazem z tej samej rodziny jest wywar).


każe - karze

Każe to trzecia osoba liczby pojedynczej czasownika kazać - wydawać polecenia, rozkazywać, nakazywać. Kazać to również głosić kazanie, stąd kazalnica, kaznodzieja.

Każe piszemy przez ż, bo wymienia sie na z: każe bo kazać.
Analogicznie: rozkaże - rozkazać, pokaże - pokazać, wykaże - wykazać.

Karze to trzecia osoba liczby pojedynczej czasownika karać oraz forma celownika i miejscownika rzeczownika kara. Karanie to wymierzanie kary.

Karze piszemy przez rz, bo wymienia sie na r: karze bo kara.


wieży - wierzy

Wieży to forma dopełniacza, celownika i miejscownika rzeczownika wieża, który ma kilka znaczeń. Wieża to wysoka budowla, to również jedna z bierek szachowych oraz rodzaj sprzętu audio do odtwarzania muzyki.
Należy do wyrazów z ż niewymiennym. Należy zapamiętać pisownię - można to zrobić na zasadzie przeciwieństwa do homofonu poniżej.

Wierzy to trzecia osoba liczby pojedynczej czasownika wierzyć - ufać komuś, uznawać za prawdziwe, wyznawać religię.

Wierzy piszemy przez rz, bo wymienia sie na r: wierzy bo wiara.


mażę - marzę

Mażę to pierwsza osoba liczby pojedynczej czasownia mazać - brudzić coś, pokrywać czymś, również rysować lub malować szybko i niestarannie. Można również mazać się - płakać, rozżalić się. Dawniej używano czasownika pomazać - namaścić olejkami. Stąd pomazaniec - człowiek, któremu nadano godność królewską, kapłańską, również prorok.

Mażę piszemy przez ż, bo wymienia sie na z: mażę bo mazać.
Analogicznie: rozmaże - rozmazać, wymaże - wymazać, pomaże - pomazać.

Marzę to pierwsza osoba liczby pojedynczej czasownika marzyć - myśleć o czymś, pragnąć, aby coś się zdarzyło, wyobrażać, wizualizować swoje pragnienia.

Marzę piszemy przez rz, bo wymienia sie na r: marzy bo mara.
Wyrazy pokrewne: marzyciel, rozmarzony, wymarzony.


Garść hive'owych błędów

  • Klechy już w burkach łazić nam karzą.
  • Jeśli karzą wam nosić szpilki powiedzie, że macie skoliozę i nie możecie..
  • owoce i warzywa można było samemu pakować i warzyć, widziałem jak ktoś najpierw warzył, przyklejał naklejkę a potem jeszcze dokładał towaru
  • Druga sprawa nie wieżę w żadną pandemię (...).
  • (...) czy to z pobudek technologicznych czy też ideologicznych to w to nie wieżę!
  • Mażę o wolności ale nie wiem czy Tu w Polsce doczekamy się czegoś więcej niż złudzeń takiego stanu.

Spis treści

1. Prawidłowe użycie spacji 2. Krótsze zdania to mniejsze ryzyko błędu3. Jak prawidłowo cytować
4. Pierwsza osoba liczby pojedynczej - JA - wykonawca czynności5. Savoir-vivre na Hive6. Państwa, miasta, mieszkańcy - pisownia wielką i małą literą
7. Kim jestem, komu składam życzenia? Narzędnik kontra celownik8. O satyrze słów kilka9. Wolność słowa - blogi i videoblogi
10. Cytowanie przepisów prawa czyli zaklinanie rzeczywistości11. Tę czy tą?12. Ach, te przyimki!
13. Mi, ci, mu14. Bynajmniej czy przynajmniej15. Tak że tego...
16. Co z tym miesiącem?17. Dla Mai i Kai o szyi żmii18. O imiesłowach i imiesłowowych równoważnikach zdań
19. Półtora czy półtorej?20. Bym, byś, by, byśmy, byście21. Naprawdę częste, na pewno łatwe do wyeliminowania
22. Nie cofaj się do tyłu - pleonazmy, tautologie23. Kiedy jakiś, a kiedy jakichś?24. Pisownia wyrazów z łącznikiem
25. Kłopoty z imieniem26. Pod siebie?27. Czego używam? Rząd dopełniaczowy
28. Wczoraj, dzisiaj, w maju29. Masz z tym w ogóle problem?