Dziś nauczymy się rozpoznawać i nazywać kilka gatunków kwitnących o tej porze roku roślin, które spotykamy podczas spacerów po lasach liściastych i parkach o charakterze leśnym.
Dzięki podstawowej znajomości nazw gatunków, zwykły spacer nabierze nieco bardziej dydaktycznego lub rozrywkowego charakteru. Można na przykład bawić się w "widzę okiem szpiega". A rośliny dobrze się do tego nadają, bo nie uciekają.

"Widzę okiem szpiega" to prosta zabawa w zgadywanie. Inicjujący zabawę wypowiada charakterystyczny początek gry - "widzę okiem szpiega" i dalej dodaje po jednej cesze tego, co widzi. Obiekt musi znajdować się w zasięgu wzroku wszystkich uczestników zabawy. Na przykład "widzę okiem szpiega coś małego ... (tu chwila przerwy, bo może już ktoś zechce zgadywać), coś białego ..., z żółtym środkiem ..., z płatkami". Tu już powinny zacząć padać odpowiedzi. A prawidłowa to zawilec. Kto zgadnie może dostać punkt, może też przejąć kolejkę i sam zadać kolejną zagadkę. Wypróbowane i wciąga dzieci w wieku od 3 do 11 lat.

Teraz kilka gatunków, które własnie zakwitły w polskich lasach. Łatwe do zauważenia, łatwe do rozpoznania.

Miodunka

W Polsce występuje kilka gatunków miodunki. Wystarczy jeżeli na spacerach pamiętać będziemy nazwę rodzajową. Miodunki należą do roślin ogórecznikowatych. Są bliskimi krewnymi żywokostu i nieco dalszymi dla niezapominajek. Nazwa wzięła się od miododajności kwiatów.
Miodunki są niewysokie - kwiaty wznoszą się 10-20 cm nad ziemią. W jednym kwiatostanie zauważyć można kwiaty różnych barw - od bladej czerwieni, różu, poprzez delikatny fiolet, po barwę fioletowoniebieską. Jest to cecha charakterystyczna dla miodunek - tak właśnie zmienia się kolor kwiatu, im młodszy tym więcej czerwieni, im starszy tym więcej fioletu i niebieskiego.
Na zdjęciu midounka ćma (Pulmonaria obscura Dumort.).

Zawilec gajowy

Zawilec gajowy (Anemone nemorosa L.) to najpospolitszy z występujących w Polsce zawilców. Ma 6-8 białych płatków, które po spodniej stronie są różowawe. Żółty środek tworzą dość liczne pręciki i słupki. Gdy jest chłodno, zawilce zamykają kwiaty. Wczesną wiosną tworzą pięknie kwitnące kępy lub całe łany kwiatów.
Choć nie podlegają ochronie gatunkowej, to zdecydowanie nie należy i nie warto ich zrywać. Kwiaty są bardzo nietrwałe i szybko więdną, a cała roślina jest trująca.
Łany zawilców są charakterystyczne dla terenów, które od dawna mają charakter leśny lub parkowy. Ponieważ bardzo wolno się rozprzestrzeniają, nie spotkamy ich w lasach młodych.

Złoć żółta

Złocie spotkamy w lasach, ale również w parkach i luźniejszych zadrzewieniach. Wyglądają jak malutkie żółte liliie - bo i należą do rodziny liliowatych. Płatki po spodniej stronie są zielone, dlatego trudno zauważyć zamknięte kwiaty, a podobnie jak zawilce zamykają się na noc i w pochmurne dni.
Złocie są roślinami cebulowymi. Każda cebula wypuszcza tylko jedną łodyżkę, ale kwiatów na łodyżce może być kilka.
W Polsce występują jeszcze 4 inne gatunków złoci - są rzadsze ale i podobne do złoci żółtej. Rosną na polach i łąkach.

Ziarnopłon wiosenny

Przedstawiciel rodziny jaskrowatych i do jaskrów kwitnących latem bardzo podobny. Ziarnopłon ma sztywne żółte płatki z połyskiem. Zwykle jest ich 8. Liczba żółtych pręcików i słupków jest zmienna, ale zawsze tworzą one wyraźny "środeczek" kwiatu.
Charakterystyczne sa równieź okrągło-sercowate liście - troszkę przypominające liście grążeli, grzybieni (tak zwanych lilii wodnych) i fiołków. Liście przed pojawieniem się kwiatów są jadalne i zawierają dużo witaminy C. Jednak już podczas kwitnienia i później roślina produkuje ranunkulinę, a jeden z produktów jej rozkładu to toksyczna, gorzka i paląca w smaku protoanemonina.

Szczyr trwały

A teraz roślina na szóstkę. Bardzo ciekawa i łatwa do wypatrzenia we wszesnowiosennym lesie, ale o... zielonych i drobnych kwiatach. Szczyr trwały (Mercurialis perennis) należy do rodziny wilczomleczowatych. Tworzy często całe zielone łany.
I jeszcze ciekawostka. Otóż są szczyry chłopaki i szczyry dziewczyny, bo roślina jest dwupienna. Moim dzieciom bardzo się taka koncepcja podoba. Na zdjęciu chłopak - ma trzy zielone płatki i sporo chudych pręcików. U dziewczyn płatki są również trzy, ale pośrodku kwiatu jest gruby słupek z dwoma rozłożonymi na boki szyjkami.

To była już ostatnia roślina z piątki dydaktycznej na dziś.

A na koniec widoczki - jest las, są tereny podmokłe, jest i staw na skraju lasu.

Koniecznie zagrajcie w "widzę okiem szpiega". Można grać i w mieście i bez wychodzenia z domu.

• engrave
• polish
• pl-artykuly
• pl-spacery
• pl-natura