Ile to jest półtora i półtora? Cały tor. Dowcipem z brodą, który nawet w czwartej klasie śmieszył tylko nielicznych (w tym obowiązkowo opowadającego), zaczynamy odcinek poświęcony liczebnikowi ułamkowemu oznaczającemu jeden i pół, a występującemu w dwóch formach - półtora lub półtorej.

19. Półtora czy półtorej?

Zasada użycia formy półtora lub półtorej jest prosta. Forma półtorej jest zarezerwowana dla rzeczowników rodzaju żeńskiego. Pozostałym rzeczownikom (rodzaju męskiego i nijakiego) towarzyszy forma półtora. Jako liczebniki oznaczające tyle co jeden i pół, obie formy towarzyszą rzeczownikom policzalnym liczby pojedynczej (nielogiczne byłoby łączenie ich z rzeczownikami niepoliczalnymi, a i liczba mnoga w swej naturze dotyczy minimum dwóch obiektów).
Obie formy pochodzą od staropolskich wtóry/wtory, wtóra/wtora (drugi, druga) i pierwotnie brzmiały półwtora, półwtorej.

1. Rodzaj męski i nijaki - półtora

Najpopularniejsze wyrażenia z rzeczownikami rodzaju męskiego i nijakiego:

Z wyrazem raz - wyrażenie półtora raza (nie razu).

2. Rodzaj żeński - półtorej

Najpopularniejsze wyrażenia z rzeczownikami rodzaju żeńskiego:

3. Złożenia liczebnikowo-przymiotnikowe

Wyrazy takie jak:
półtoraroczny, półtorakilogramowy, półtorametrowy piszemy zawsze łącznie.
Dodatkowo w złożeniach tego typu zanika rozróżnienie formy dla rzeczowników rodzaju żeńskiego, zatem zawsze również:
półtoragodzinny, półtoratonowy, półtoraminutowy.
Pisownia złożeń tego typu historycznie zmieniała się, jednak obecnie obowiązuje powyższa reguła.

4. Wyrażenia przyimkowe

Półtora i półtorej nie odmieniają się przez przypadki, decydują jednak o przypadku rzeczownika, z którym występują - narzucają konieczność użycia dopełniacza. Widać to doskonale w przykładach zebranych w tabelach powyżej. A co z wyrażeniami przyimkowymi? Otóż przyimek nie zmienia formy rzeczownika - po liczebnikach półtora, półtorej nadal występuje dopełniacz. Zatem:

Jest jeden wyjątek od tej reguły: przed półtora rokiem.
Przed w tym wyrażeniu wyjątkowo decyduje o przypadku rzeczownika - narzuca narzędnik.

Garść steemitowych błędów:

• I prawdopodobnie było tak w przypadku Stuxnet, czyli wyjątkowego robaka komputerowego, który opóźnił program wzbogacania uranu o półtorej roku.
• Lepiej się zaszczepić niż potem półtorej roku się dusić.
• (...) przejście zajęło mi niecałe półtora godziny, ale każda śmierć może wydłużyć grę wielokrotnie (...).
• Ocena 1/10 - stracone bezpowrotnie półtora godziny życia.
• Jak zarobiłem 50% w półtorej miesiąca i czym jest BitConnect
• Osobiście znalazłem półtorej metra jako rozsądne minimum.
• Wtem półtorej tuzina mężczyzn w swetrach z wełny islandzkich owiec wyszło na środek krateru (...).
• (...) to dodatkowe podgrzewanie na poziomie półtora watowej żarówki (...).
• Podzielony on został na dwie półtora godzinne części.

Spis treści

<sub>1. Prawidłowe użycie spacji
2. Krótsze zdania to mniejsze ryzyko błędu
3. Jak prawidłowo cytować
4. Pierwsza osoba liczby pojedynczej - JA - wykonawca czynności
5. Savoir-vivre na Steemit
6. Państwa, miasta, mieszkańcy - pisownia wielką i małą literą
7. Kim jestem, komu składam życzenia? Narzędnik kontra celownik
8. O satyrze słów kilka
9. Wolność słowa - blogi i videoblogi
10. Cytowanie przepisów prawa czyli zaklinanie rzeczywistości
11. Tę czy tą?
12. Ach, te przyimki!
13. Mi, ci, mu
14. Bynajmniej czy przynajmniej
15. Tak że tego...
16. Co z tym miesiącem?
17. Dla Mai i Kai o szyi żmii
18. O imiesłowach i imiesłowowych równoważnikach zdań</sub>

• polish
• pl-artykuly
• pl-pisownia