Niedziela z historią #239

Brama pałacowa w Twardogórze (woj. dolnośląskie) na powojennej fotografii.

Brama wjazdowa do parku pałacowego znajduje się przy dzisiejszym Rondzie Żołnierzy Wyklętych. Jest też punktem na osi kompozycyjnej miasta (Twardogóra jest jednym z niewielu miast z tak konsekwentną i zachowaną do dziś barokową kompozycją osiową zabudowy miasta). Księżnej Eleonore Charlotte von Württemberg-Mömpelgard, która zakupiła miasto w 1676 roku, pałac zawdzięcza zachowaną do dziś barokową formę. To księżna zleciła przebudowę istniejącej tu budowli o charakterze obronnym na nowoczesną jak na ówczesne warunki rezydencję. Przebudowę pałacu ukończono około 1685 roku. Kolejnymi działaniami księżnej było nadanie otoczeniu pałacu walorów rezydencjonalnych - uporządkowanie zabudowy otaczającej dziedziniec, założenie barokowego ogrodu ozdobnego i zlecenie budowy reprezentacyjnej bramy.

Z rycin Wernhera wykonanych w połowie osiemnastego wieku wynika, że dziedziniec pałacowy był zabudowany z trzech stron (z czwartej płynęła i nadal płynie Skorynia), a brama nie była częścią ogrodzenia (tak jak to wygląda dziś), a znajdowała się pomiędzy budynkami.

Brama została wzniesiona ok. 1690 roku - podobnie jak pałac jest murowana z cegły, otynkowana, zdobiona elementami wykonanymi z piaskowca. W centrum łuku wjazdowego umieszczony został kartusz z herbami księcia oleśnickiego Sylviusa II Friedricha von Württemberg-Oels - męża Eleonore, oraz rodu de Coligny (z którego wywodziła się matka księżnej). Powyżej kartusza w przerywanym trójkątnym naczółku znajduje się płaskorzeźba z monogramem księżnej - EC, zwieńczona mitrą książęcą.

Po wojnie stan pałacu i bramy był zły. W pałacu czerwonoarmiści, którzy zdobyli miasto w styczniu, poczynili wiele zniszczeń paląc ogniska i jako opał wykorzystując elementy stolarki. Po zakończeniu wojny pałac został doprowadzony do porządku i użyteczności. Początkowo był użytkowany przez „Caritas”, później przekazany inspektoratowi oświaty. W latach 1963-1966, już jako budynek przeznaczony na potrzeby szkolnictwa średniego przeszedł remont, podczas którego dobudowano dwa krótkie skrzydła boczne, które rozbudowano w 1973 roku. Brama również została wyremontowana. Przez wiele lat pałac służył jako budynek internatu z salami lekcyjnymi dzisiejszego twardogórskiego Zespołu Szkół Ponadpodstawowych.
W roku 2010 zakończono staranną renowację bramy.
Od grudnia 2017 roku pałac jest własnością Gminy Twardogóra.

DŚ